در جامعه امروز، قلیان به یکی از عادتهای رایج تفریحی بهویژه در میان نسل جوان تبدیل شده است. بسیاری از مصرفکنندگان به اشتباه تصور میکنند تنباکوی میوهای، به دلیل بوی مطبوع و طعم ملایمتر، آسیب کمتری نسبت به تنباکوی سنتی دارد؛ در حالی که واقعیت علمی کاملاً خلاف این باور است.
تنباکوی سنتی عمدتاً از برگهای خشکشده و فرآورینشدهی توتون تشکیل شده و در نتیجه حاوی نیکوتین و مواد قیری بالاست. اما تنباکوی میوهای علاوه بر این ترکیبات، شامل مواد افزودنی شیمیایی، گلیسرین، قند و اسانسهای مصنوعی است که هنگام سوختن، ترکیبات بسیار سمیتری مانند فرمالدهید، استالدئید و هیدروکربنهای آروماتیک آزاد میکنند. این مواد به عمق ریه نفوذ کرده و موجب التهاب مزمن مجاری هوایی، برونشیت مزمن، آسم مقاوم به درمان و در درازمدت زمینهساز بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) میشوند.
در کنار مشکلات تنفسی، دود ناشی از قلیان – چه با تنباکوی سنتی و چه میوهای – حاوی مقادیر بالای منوکسیدکربن و نیکوتین است که مستقیماً بر سیستم قلبیعروقی اثر میگذارد. افزایش غلظت منوکسیدکربن در خون باعث کاهش اکسیژنرسانی به بافتها و در نتیجه افزایش فشار خون، تپش قلب، تنگی عروق کرونری و بالا رفتن احتمال سکته قلبی و مغزی میشود.
پژوهشهای کلینیکی نشان میدهد افرادی که به طور مداوم از تنباکوی میوهای استفاده میکنند، بیشتر دچار التهاب حاد ریه، ضعف ایمنی تنفسی و کاهش ظرفیت حیاتی ششها میشوند. افزون بر آن، جذب بالای نیکوتین در قلیان منجر به وابستگی شدید، اضطراب، بیخوابی و افزایش خطر دیابت نوع ۲ میگردد.
در درازمدت، هر دو نوع تنباکو به شکل قابلتوجهی احتمال بروز آترواسکلروز (تصلب شرایین)، سکته قلبی زودرس و اختلال عملکرد قلبی را افزایش میدهند.
در نهایت باید تأکید کرد که هیچ نوع تنباکویی “ایمن” نیست. تنباکوی میوهای تنها با ظاهر فریبندهاش خطر را پنهان میکند؛ اما در واقع، سموم بیشتری به بدن وارد میسازد. آگاهیبخشی عمومی، محدودسازی عرضه و جایگزینی تفریحات سالم، مهمترین راهکار برای کاهش این تهدید خاموش است.
